Leaders

  ความเคลื่อนไหวของประชาคม “กอบบ้าน กู้เมือง” เกิดขึ้นหลังวิกฤติเศรษฐกิจต้มยำกุ้ง 2540 ที่ทำให้ประเทศไทยต้องประกาศลอยตัวค่าเงินบาท และกู้เงินจำนวนมากจากกองทุนการเงินระหว่างประเทศ (IMF) เพื่อพยุงเศรษฐกิจและดำเนินมาตรการปรับโครงสร้างเศรษฐกิจที่เข้มงวด เช่น การขึ้นดอกเบี้ย, การปิดสถาบันการเงิน, การแปรรูปรัฐวิสาหกิจ ซึ่งเป็นวิกฤตด้านเศรษฐกิจที่สร้างความเสียหายและกระทบไปถึงประชาชนทั้งประเทศ  ภาพบนเวที : เสกสรรค์ ประเสริฐกุล, ไพโรจน์ เพชรคง, นพ.พลเดช ปิ่นประทีป ,โสภณ สุภาพงษ์ ,กิตติ สิงหาปัด   วิกฤตนี้เป็นผลพวงจากการเดินบนเส้นทางของเศรษฐกิจฟองสบู่ แล้วเมื่อเกิดวิกฤตก็ยังมีการเรียกร้องให้เดินบนเส้นทางเดิมที่ทำให้เศรษฐกิจฟองสบู่กลับมา ทำให้ปัญหาหมุนวนไปที่เดิมและอาจจะเลวร้ายกว่าเดิม หรืออาจจะสร้างหายนะมากกว่าการสูญเสียรายได้ที่เป็นเงิน  การเคลื่อนไหวของประชาคม กอบบ้าน กู้เมือง จึงเป็นการร่วมกันของคนหลากหลายกลุ่ม หลากหลายอาชีพ ที่มีภูมิปัญญาการแก้ปัญหา มีประสบการณ์ที่สร้างความเข้มแข็งให้กับการขับเคลื่อนเศรษฐกิจชุมชน เอาตัวรอดได้แบบที่ไม่พังครืนลงมา มีความเข้มแข็งพอที่จะก่อรูปกันเป็นขบวนการของประชาชนที่มีความคิดพึ่งตนเอง จึงต้องมีการรวมกันเป็นขบวนการของ “ประชาคม”  ภาพบนเวที : แก้วสรร อติโพธิ , รังสรรค์ ธนะพรพันธ์ , ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์ ชัยวัฒน์ สถาอานันท์, เอกวิทย์

นับจากสถานการณ์บ้านเมืองในช่วงพฤษภาทมิฬ 2535 ที่เป็นวิกฤตการณ์ทางด้านการเมืองและประชาธิปไตยที่เข้าสู่ทางตัน รวมไปถึงปัญหาด้านต่างๆ ที่ต้องหาทางไปต่อให้ได้ ทั้งปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม เศรษฐกิจ สังคม การศึกษา สุขภาพ กฎหมายและความยุติธรรม ฯลฯ  ปัญหาที่ถาโถมในทุกด้านแสดงผลออกมาในช่วงระยะเวลาที่ต่างกันออกไปซึ่งมีทั้งด้านดีและไม่ดี กล่าวคือ ทางด้านเศรษฐกิจก็วิกฤติไปจนขั้นเกิดเหตุการณ์ฟองสบู่แตก หรือที่เรียกว่า วิกฤตเศรษฐกิจต้มยำกุ้งในปี 2540  และในอีกด้านก็มีกระแสการปฏิรูปการเมืองและประชาธิปไตย ที่นำไปสู่การมีรัฐธรรมนูญฉบับประชาชนฉบับแรกและฉบับเดียวของประเทศไทย ในปี พ.ศ. 2540  ส่งผลถึงการปฏิรูปด้านต่างๆ มากมาย ทั้งด้านการศึกษา ระบบสุขภาพ สังคม การเมือง สื่อ กระบวนการยุติธรรม สิ่งแวดล้อม ฯลฯ อีกทั้งในแต่ละด้านก็มีพัฒนาการในการปฏิรูปของตัวเองเรื่อยมา  แนวทางการพัฒนาในขณะนั้น เน้นให้ “คน” เป็นศูนย์กลางการพัฒนา และผลักดันในเรื่องของ “การมีส่วนร่วม” ของประชาชน เพื่อให้ประชาชนได้เข้ามากำหนดอนาคตในแต่ละด้านของตนเอง ดังนั้น กระบวนการที่จะให้ความสำคัญกับคนทุกคนและสร้างให้เกิดการมีส่วนร่วมจึงมีความสำคัญเป็นอย่างมาก  แนวคิดเรื่อง  “ประชาสังคม” จึงถูกหยิบยกมากล่าวถึงทั้งในเชิงวิชาการและในงานพัฒนา ที่มีการปฏิบัติการของกลุ่มคนพลเมืองที่ตื่นตัวและเข้าไปจัดการกับประเด็นสาธารณะต่างๆ ในสังคม มีการริเริ่มกันเอง โดยไม่ได้เป็นเงื่อนไขที่เกิดจากรัฐหรือทุน ด้วยความเข้าใจในแนวคิดแบบไม่ซับซ้อนว่าเป็นการ “ร่วมคิด ร่วมทำ และร่วมแก้ปัญหา” 

เส้นทางการใช้พลังความเป็นมนุษย์ของเราเพื่อสร้างการเปลี่ยนแปลง บทสนทนาระหว่าง คุณสุภาพ สิริบรรสพ กับ อาจารย์ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์   เนื่องในวาระ 80 ปี ของอาจารย์ชัยวัฒน์  ถิระพันธุ์  สิ่งที่ลูกศิษย์อยากได้รับเป็นมรดกทางปัญญา การมีโอกาสได้เจอและสนทนากับอาจารย์ สิ่งที่อยากแลกเปลี่ยน ตั้งคำถามหรือการค้นหาคำตอบที่จะเป็นแนวทางหรือการสนับสนุนการใช้ชีวิตและการทำงาน ทั้งในปัจจุบันและอนาคต      พี่หน่อง – สุภาพ สิริบรรสพ หนึ่งในลูกศิษย์ที่ขับเคลื่อนการทำงานภาคประชาสังคมในจังหวัดน่าน ได้ตั้งคำถามถึงแนวทางการทำงานเพื่อสังคมที่มีประสิทธิภาพท่ามกลางสถานการณ์ความปั่นป่วนของบ้านเมือง    อาจารย์ชัยวัฒน์ ได้ให้แนวทางให้กับมาใคร่ครวญทบทวน เริ่มต้นที่ “ตัวเอง” เชื่อมั่นในพลังของมนุษย์ที่สร้างการเปลี่ยนแปลงได้ในพื้นที่เล็กๆ จากครอบครัว ชุมชน และการร่วมมือกันทำของกลุ่มคนเล็กๆ การเป็นผู้นำที่มีธรรมะและเป็นการนำร่วม ต้องเข้าใจและเรียนรู้จากระบบนิเวศน์ ระบบที่มีชีวิต เพราะการทำงานที่ใช้ระบบกลไก ระบบแบบราชการ ที่ทำไปตามตัวชี้วัด ไม่สามารถแก้ปัญหา หรือจัดการสังคมที่ซับซ้อนได้ การสนทนาระหว่าง อาจารย์ชัยวัฒน์ ถิระพันธุ์ กับ พี่หน่อง-สุภาพ สิริบรรสพ เริ่มต้นจากการสะท้อนภาพของสถานการณ์บ้านเมืองในปัจจุบัน ทั้งที่เป็นภาพใหญ่ที่มีทั้งวิกฤติการเมือง วิกฤติทางสังคมและสุขภาพ และการบอกเล่าเรื่องราวในพื้นที่จังหวัดน่าน รวมไปถึงการทำงานของภาคประชาสังคมในพื้นที่ ความเป็นห่วงหรือความกังวลของคนทำงานในพื้นที่